ภาคภูมิ วงศ์ศักดิ์วานิช อายุ 25 ปี เป็นคนหนุ่มรุ่นใหม่ เขาเคยทำงานเพื่อเก็บเกี่ยวประสบการณ์จากบริษัทต่างชาติชื่อดัง ก่อนกลับมาช่วยสานต่อธุรกิจนำเข้าอะไหล่จักรยาน Shimano ของครอบครัว ซึ่งดำรงตำแหน่งผู้จัดการด้านพัฒนาธุรกิจ บริษัท ฮะฮงพาณิชย์ จำกัด ภาคภูมิติดตามข่าวสารและสนใจการดำเนินนโยบายของรัฐบาลทุกยุคทุกสมัยที่พยายามแก้ปัญหาความเดือดร้อนให้กับเกษตรกร แต่ดูเหมือนผลประโยชน์จะตกไม่ถึงมือชาวนาสักเท่าไร เขาจึงพยายามคิดหาวิธีว่าทำอย่างไรชาวนาไทยจึงจะพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืน (Sustainability)
ภาคภูมิมีโอกาสได้รู้จักกับอาจารย์รุ่งสว่าง บุญหนา อาจารย์จากวิทยาลัยอาชีพ ศรีสะเกษ ซึ่งประดิษฐ์จักรยานปั่นสีข้าวด้วยแรงคน ซึ่งจะช่วยให้ชาวนาสามารถลดการพึ่งพาโรงสีและพ่อค้าคนกลาง เขารู้สึกสนใจ ประกอบกับตนเองมีพื้นฐานด้านวิศวกรรมศาสตร์ ภาคภูมิจึงร่วมกับอาจารย์รุ่งสว่างนำอุปกรณ์ดังกล่าวมาทดสอบและปรับปรุงเพื่อให้สามารถใช้งานได้จริง
“และหลังจากนั้นผมได้ขอจักรยานปั่นสีข้าวจากอาจารย์รุ่งสว่าง บุญหนา ที่ได้ประดิษฐ์ไว้กลับมาที่กรุงเทพฯ นำมาทดลองและปรับปรุง ลองผิดลองถูกอยู่ 3-4 เดือน ได้ลองเปลี่ยนเฟรมให้เหมือนจักรยานแข่งและใส่อะไหร่ของ Shimano เข้าไป ทำสีเครื่องใหม่ให้ดูใหม่และน่าใช้ขึ้น จนพัฒนาได้เครื่องใหม่ที่มีประสิทธิภาพใช้ประโยชน์ได้ดีกว่า และสามารถช่วยให้ใช้น้ำหนักในการปั่นน้อยมาก ถ้าข้าวเปลือก 5 กิโลกรัม ปั่นแบบธรรมดาไม่ได้ใช้ความเร็วมาก เพียง 10 นาที ก็เสร็จแล้วโดยไม่เหนื่อยเลยทีเดียว ซึ่งเป็น
ทางเลือกให้กับชาวนาและลดค่าใช้จ่ายในกระบวนการสีข้าวอีกด้วย” ภาคภูมิเล่าถึงความสำเร็จในการคิดค้นที่เกิดจากความร่วมมือกันในครั้งนี้
นวัตกรรมชิ้นใหม่ที่เขาเรียกว่า “จักรยานปั่นสีข้าว” ทำงานโดยแบ่งกลไกเป็นสองส่วน
ส่วนแรกคือส่วนที่ใช้สีข้าว ครอบด้วยพลาสติกใสสามารถมองเห็นข้าวเปลือกเมื่อนำใส่เข้าในตัวเครื่อง แล้วผ่านลูกกลิ้งสองลูกซึ่งจะหนีบเมล็ดข้าวจนเปลือกแตกออก โดยระยะห่างของลูกกลิ้งทั้งสองลูกสามารถปรับได้ตามขนาดของเมล็ดข้าวแต่ละชนิด ส่วนเมล็ดข้าวกล้องที่หลุดจากเปลือกจะไหลออกทางกระบอกด้านข้าง และแรงลมจากการปั่นจะเป่าเปลือกข้าวทิ้งออกทางด้านหน้าของตัวเครื่อง
ส่วนที่สอง ได้แก่ บันไดปั่นที่ได้รับการออกแบบให้สามารถเปลี่ยนเกียร์เพื่อให้ผู้ใช้สามารถปรับน้ำหนักของการปั่นได้ตามความเหมาะสม ซึ่งเป็นแนวคิดเดียวกับจักรยานเสือภูเขา
เมื่อทดสอบและปรับปรุงจนเครื่องปั่นสีข้าวสามารถใช้งานได้จริงอย่างมีประสิทธิภาพแล้ว ภาคภูมิติดต่อกับกลุ่มชาวนาอำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา และมอบเครื่อง “จักรยานปั่นสีข้าว” ให้กลุ่มชาวนาทดลองใช้ โดยมีข้อตกลงเบื้องต้นว่า ข้าวกล้องแดงหอมมะลิแดง ที่ได้จากการสีด้วยอุปกรณ์ดังกล่าวให้เกษตรกรนำมาขายให้กับเขาเพื่อจะนำไปขายทดลองทำการตลาด
และเมื่อผลิต “จักรยานปั่นสีข้าว” ได้มากขึ้นก็นำเครื่องไปแจกให้ฟรีในรูปแบบสหกรณ์ ซึ่งจะขยายไปในจังหวัดอื่นๆ อีกต่อไป โดยชาวนาที่เป็นสมาชิกของสหกรณ์นั้นๆ ก็สามารถมาขอนำเครื่องนี้ไปใช้สีข้าวของตนเองได้
ล่าสุด ข้าวกล้องหอมมะลิแดง จากกลุ่มชาวนาอำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา ที่ได้จากการผลิต ได้นำมาจำหน่ายในชื่อแบรนด์ “Thai Red Rice” ผนึกถุงสุญญากาศ ผลผลิตจากการสีข้าวด้วยเทคโนโลยีที่ภาคภูมิและอาจารย์รุ่งสว่างร่วมกันประดิษฐ์ขึ้นสามารถนำออกวางจำหน่ายในตลาดระดับ พรีเมี่ยม และที่ถุงจะมีฉลากการเล่าเรื่องราวของชาวนาไทยและข้าวที่สีโดย “จักรยานปั่นสีข้าว” นี้ด้วย
“ตอนนี้ผมอาศัยการฝากวางกับบูทจำหน่ายสินค้าตามอาคารสำนักงานใหญ่ๆ เพื่อทดลองทำตลาดและจะโปรโมทแบรนด์โดยการร่วมงานอีเว้นต์ต่างๆ เป็นครั้งคราว รวมทั้งจะติดต่อกับบริษัทขนาดใหญ่เพื่อเสนอให้ทำซีเอสอาร์ โดยการใช้ข้าวของเราในโรงอาหาร ซึ่งเป็นข้าวกล้องที่ผลิตจากชุมชน และต่อไปก็จะวางจำหน่ายตามห้างสรรพสินค้าต่างๆ”
ภาคภูมิบอกว่าถึงตอนนี้ เขายังอยู่ระหว่างการทดสอบโมเดลธุรกิจของข้าวกล้องชุมชนที่ผลิตจากจักรยานปั่นสีข้าวว่าจะใช้ได้ผลและทำให้ชาวนาสามารถพึ่งตนเองได้อย่างยั่งยืนหรือไม่ หากผลตอบลัพธ์ดีตามที่เขาหวังไว้ ภาคภูมิเชื่อว่าการนำโมเดลนี้ไปปรับใช้เพื่อขยายสู่ประเทศอื่นๆ ที่มีการผลิตข้าว ไม่ว่าจะเป็นเวียดนาม ลาว หรือประเทศในแถบแอฟริกา ก็อาจมีความเป็นไปได้ในอนาคต