แต่สำหรับที่ บ้านบางปรุเหนือ หมู่ 6 ตำบลกะเปอร์ อำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง ชาวบ้านในชุมชนแห่งนี้ไม่รีรอปล่อยให้ปัญหาขยะเป็นที่กังวลใจของชุมชนอีกต่อไป ลุกขึ้นมาจัดการปัญหาขยะอย่างได้ผล โดยร่วมมือกันดำเนินโครงการ "หลอมรวมความคิดนำสู่การจัดการขยะบ้านบางปรุเหนือ" โดยได้รับการสนับสนุนจาก สำนักสร้างสรรค์โอกาสและนวัตกรรม สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
ด้วยภารกิจของ อุดมศรี อุปถัมภ์ ประธานอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ตำบลกะเปอร์ ที่ต้องลงพื้นที่คลุกคลีสัมผัสกับสมาชิกชุมชนและมองเห็นสภาพแวดล้อมของหมู่บ้านอยู่เป็นประจำ และพบว่าในหมู่บ้านยังมีวีการจัดการกับปัญหาขยะไม่ถูกต้อง โดยแต่ละบ้านมีวิธีการจัดการตามความเข้าใจของตนเอง จึงได้ร่วมกับผู้นำชุมชนประชุมกับชาวบ้านทำความเข้าใจ ให้ความรู้การจัดการกับขยะทั้งขยะในครัวเรือน เศษวัสดุทางการเกษตร และขยะทั่วไปให้ถูกวิธีตามหลัก "3 R" ที่ประกอบไปด้วย 1. Reduce ป้องกันให้ขยะเกิดน้อยที่สุด 2.Reuse นำวัสดุกลับมาใช้ให้คุ้มค่าก่อนจะทิ้ง และ 3. Recycle นำกลับมาแปรรูปเพื่อใช้ใหม่อีกครั้ง
เดิมทีทางองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่จะนำถังขยะมาวางไว้ในชุมชน แต่ไม่ได้มีการให้ความรู้และให้ชาวบ้านคัดแยกขยะก่อนทิ้ง บางบ้านที่ถังขยะของอยู่ไกลบ้านไม่สามารถทิ้งลงได้สะดวก ก็จะใช้วิธีจัดการแตกต่างกันออกไป ทั้งกองรวมไว้ เอาไปเผา หรือทิ้งสะเปะสะปะ บางครั้งอาจมีคนจากหมู่บ้านอื่นลักลอบเอาขยะมาทิ้งข้างทางก็เคยมี จากปัญหาที่เกิดขึ้นทำให้ อุดมศรี อุปถัมภ์ ปรึกษากับผู้นำชุมชนจัดเวทีประชาคมให้ชาวบ้านแสดงความคิดเห็นต่อปัญหาที่เกิดขึ้น พร้อมจัดตั้งคณะทำงานเพื่อนำความรู้การคัดแยกขยะมาขยายความให้ชาวบ้านได้เกิดการรับรู้และเกิดความเข้าใจในการคัดแยกขยะอยางถูกต้อง
"หมู่บ้านของเรามี 88 หลังคาเรือน เริ่มแรกก็เข้ามาเป็นสมาชิกแกนนำคัดแยกขยะ 40 ครัวเรือน มีวิทยากรมาอบรมการคัดแยกขยะที่ถูกต้อง เรามีเป้าหมายให้ทุกครัวเรือนรู้จักการคัดแยกขยะ สร้างจิตสำนึกให้กับคนในชุมชน และมีรายได้จากขยะด้วย ทุกวันที่มีการประชุมหมู่บ้านก็จะนัดให้สมาชิกนำขยะมาขายเป็นรายได้เล็กๆน้อยๆ พวกเศษอาหาร ขยะเปียกเรามีการอบรมให้ทำเป็นปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยน้ำจากเกษตรอำเภอ ทำเสร็จก็แจกจ่ายสมาชิก ส่วนที่เหลือก็จำหน่ายนำเงินเข้ากองทุนมาผลิตต่อไป" ประธาน อสม. แกนนำการคัดแยกขยะกล่าว
ตัวอย่างที่เห็นประโยชน์ได้ชัดจากผู้ที่คัดแยกขยะอย่างเป็นระบบ วรรณี รัชนิพนธ์ เกษตรกรสวนยาง และเกษตรผสมผสาน ที่ได้ทำการแยกย่อยจัดเก็บขยะในบ้านได้อย่างละเอียด เศษเหล็กเศษตะปูคัดแยกไว้ขาย ขวดบางประเภทนำไปตัดเป็นกรวย เป็นอุปกรณ์ดักปลา หรือทำเป็นทุ่น ส่วนเศษผักเศษอาหารก็เลือกที่จะนำไปใส่ไว้โคนต้นไม้ หรือบางส่วนนำมาแช่กับกากน้ำตาลหมักเป็นปุ๋ยน้ำใช้เร่งยอดผักและผลไม้ในบ้านได้อย่างดี ขณะที่เศษวัสดุทางการเกษตรอื่นๆก็นำไปหมักทำปุ๋ยอินทรีย์เพื่อใส่ในสวนยางพาราซึ่งทำให้ได้ผลผลิตน้ำยางดี และไม่ต้องเสียเงินเพื่อซื้อปุ๋ยเคมีมาใส่แม้แต่น้อย
"สวนยางไม่เคยใช้ปุ๋ยเคมีเลย ใช้แต่ปุ๋ยอินทรีย์ที่ทำเอง หญ้าก็ไม่ตัดปล่อยปกคลุมให้หน้าดินไว้ น้ำยางได้ผลดี ที่บ้านทำพวกเรือด้วยก็จะมีเศษขี้เลื่อยจากงานช่าง พวกนี้เอาไปเทใส่โคนต้นปาล์มให้มันชุ่มชื้น ทำให้ให้มีไส้เดือนมาอยู่ช่วยให้ดินร่วนซุย ปุ๋ยน้ำที่เราหมักก็เอาไปใช้ใส่ผัก ผักก็ปลูกไว้กินในครัวเรือน เหลือก็แบ่งขายบ้างพอได้ค่ากับข้าว" วรรณี อธิบายได้อย่างเห็นภาพ
ขณะที่ คุณยายศิริ อุปถัมภ์ เล่าว่าที่บ้านคัดแยกขยะมานานแล้วแต่อาจจะไม่ค่อยถูกหลักมากนัก เมื่อได้ความรู้การคัดแยกขยะมาก็ทำให้การคัดแยกเป็นไปตามหลักที่ถูกต้อง ส่วนที่เป็นพลาสติกก็จะเก็บรวบรวมไว้เพื่อนำไปขาย ส่วนที่เป็นเศษอาหาร เศษพืชผักก็จะนำมามาหมักทำเป็นปุ๋ยหมัก บางส่วนที่ไม่สามารถแปรรูปทำอย่างอื่นได้ก็นำไปทิ้งใส่ถังขยะของ อบต. ส่วนไหนที่ทำของมาใช้ได้ก็นำไปทำของใช้
"พวกขวดพลาสติกพอเก็บรวบรวมไว้ได้เยอะก็จะเอาไปขายในเมือง ขยะในครัวก็จะเอาไปทำปุ๋ยหมักมาใช้ประโยชน์ การคัดแยกขยะไม่ได้ยุ่งยากเลย ทุกบ้านทำได้ ทำแล้วทำให้บ้านสะอาดดูงามตาไม่รก" คุณยายกล่าวพร้อมเชิญชวนให้บ้านอื่นให้คัดแยกขยะ
การคัดแยกขยะในหมู่บ้านบางปรุเหนือ ได้รับความร่วมมืออย่างดีจากหน่วยงานท้องถิ่น ทั้ง องค์การบริหารส่วนตำบลกะเปอร์ ผู้นำชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุขหมู่บ้าน โรงเรียนบ้านบางปรุที่นำเยาวชนมาเรียนรู้ร่วมกัน หน่วยงานด้านการเกษตร หน่วยงานด้านสาธารณสุข โรงพยาบาลกะเปอร์ และหน่วยงานด้านพัฒนาชุมชน ทำให้หมู่บ้านแห่งนี้สะอาดตาจนได้รับรางวัลหมู่บ้านปลอดขยะดีเด่น ประจำปี 2559 จากกระทรวงมหาดไทย
จากชื่อเสียงของการเป็นหมู่บ้านต้นแบบในการจัดการขยะ ได้สร้างความภาคภูมิใจให้กับสมาชิกทุกคนของชุมชนแห่งนี้ จนกลายเป็นพลังที่สำคัญในการขับเคลื่อนชุมชนบ้านบางปรุเหนือ ให้กลายเป็นชุมชนสุขภาวะที่ปลอดภัยไร้กังวลจากปัญหาขยะอย่างยั่งยืน โดยมีเป้าหมายเพื่อการมีสุขภาพที่ดีควบคู่ไปกับสิ่งแวดล้อมที่ดี.