ผลการตรวจสอบปรากฏว่า อคส. ได้ทำสัญญาแต่งตั้งตัวแทนจำหน่าย จำนวน ๖ บริษัท โดยสัญญาไม่ได้ระบุให้บริษัทตัวแทนจำหน่ายต้องจำหน่ายข้าวสารให้แก่ประชาชนในราคาตามโครงการ ๗๐ บาท อีกทั้งไม่มีข้อกำหนดในการตรวจสอบติดตามการดำเนินการจำหน่ายข้าวสารบรรจุถุงว่าเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของโครงการ รวมทั้งไม่มีสภาพบังคับแก่บุคคลที่สามที่ซื้อข้าวไปจากบริษัทตัวแทนจำหน่าย
เมื่อสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน เข้าตรวจสอบเชิงลึกก็พบพฤติการณ์ของบริษัทตัวแทนจำหน่าย เข้าข่ายกระทำความผิดดังนี้
- บริษัทตัวแทนจำหน่ายเพียงบริษัทเดียวเท่านั้น ที่ดำเนินธุรกิจค้าขายข้าว ส่วนอีก ๕ บริษัท ไม่เคยดำเนินธุรกิจเป็นตัวแทนค้าขายข้าวมาก่อน ดำเนินธุรกิจอื่น และบางบริษัทเป็นเครือญาติกัน
- มีพยานบุคคลระบุว่าหลายบริษัทไม่มีประสบการณ์ในการจำหน่ายข้าว แต่เข้ามาทำสัญญาตัวแทนเนื่องจากรู้จักกันโยงใยเป็นเครือข่าย
- ข้อมูลเส้นทางการเงิน การสั่งซื้อแคชเชียร์เช็คเพื่อชำระค่าข้าวสารบรรจุถุงให้กับ อคส. พบว่า ผู้ซื้อแคชเชียร์เช็คของบริษัทตัวแทนจำหน่าย ทั้ง ๖ ราย เป็นบุคคลเดียวกัน
- พบพฤติกรรมของบริษัทตัวแทนจำหน่ายนำข้าวไปจำหน่ายต่อให้กับบริษัทผู้ค้าข้าวรายอื่นในราคา ถุงละ ๗๒ – ๗๕ บาท มิได้จำหน่ายให้ประชาชนตามโครงการฯ ในราคา ๗๐ บาท
ในที่ประชุมคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน (คตง.) มีความเห็นว่า การดำเนินการดังกล่าวถือว่าไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์ของคณะกรรมการนโยบายข้าวแห่งชาติ (กขช.) เพราะไม่มีการกระจายข้าวสารบรรจุถุงไปสู่ประชาชนในราคาถูกอย่างแท้จริง และหากประมาณการมูลค่าความเสียหาย จากผลต่างส่วนลดราคาที่รัฐบาลจำหน่ายข้าวสารให้แก่ อคส. ในราคาร้อยละ ๕๐ ของราคาตลาด ปริมาณข้าวสาร รวม ๑๐๐.๗๐ ล้านถุง หรือ ๕๐๓,๕๑๘ ตัน เป็นมูลค่าความเสียหายจำนวนเงิน ๓,๘3๐,๓๒๔,๗๕0 บาท เป็นกรณีความผิดเกี่ยวกับการอนุมัติและลงนามในสัญญาที่ไม่มีข้อกำหนดในเรื่องการบังคับ ควบคุม ตรวจสอบ และติดตาม ให้ตัวแทนจำหน่ายดำเนินการให้เป็นไปตามนโยบาย และวัตถุประสงค์ที่แท้จริงของโครงการทำให้เกิดความเสียหายต่อรัฐต้องดำเนินการทางละเมิดกับเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง
สำหรับบริษัทตัวแทนจำหน่ายทั้ง ๖ บริษัท มีพฤติการณ์ร่วมกันกระทำการเพื่อให้ได้ผลประโยชน์จากรัฐโดยหลีกเลี่ยงการแข่งขันราคาอย่างเป็นธรรม ตามมาตรา ๔ แห่งพระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดเกี่ยวกับการเสนอราคาต่อหน่วยงานของรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๒
ทั้งนี้ สตง.ได้ส่งเรื่องดังกล่าวให้ ปปช.และหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องดำเนินการตามอำนาจหน้าที่ต่อไปแล้ว
กลุ่มประชาสัมพันธ์และประสานราชการ สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน โทร. 0 2618 5755