นายสัมฤทธิ์ ไชยโกฏิ ผู้ใหญ่บ้านโพธิ์ศรีใต้ กล่าวว่า ชุมชนบ้านโพธิ์ศรีใต้ อำเภอพิบูลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานี เป็นชุมชนขนาดใหญ่ที่มีถึง 249 ครัวเรือน อยู่ห่างจากแก่งสะพือ ซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวของอำเภอประมาณ 1 กิโลเมตร ที่ผ่านมาเกิดปัญหาเด็กเยาวชน โดยเฉพาะช่องว่างระหว่างวัยของเด็กและผู้ใหญ่ เด็กไม่ได้เข้ามาทำกิจกรรมร่วมกับชุมชน แต่หันไปเล่นเกมส์ ขณะที่ผู้ใหญ่ก็มองว่าเด็กคือตัวปัญหา ส่งผลกระทบอื่นๆตามมามากมาย
"เวลาแปดโมงเช้า เด็กเข้าไปเข้าแถวเคารพธงชาติในโรงเรียน แล้วกลับออกมาเล่นเกมส์ในร้านเกมส์ที่หมู่บ้าน ซึ่งมีถึง 3 ร้าน เคยขอความร่วมมือไปยังร้านเกมส์ให้เปิดปิดตามเวลา ก็ไม่ได้รับความร่วมมือ และได้ทำหนังสือถึงทางอำเภอ เพื่อให้ช่วยแก้ไขปัญหานี้ ก็ไม่สามารถแก้ได้ นอกจากนี้ยังมีปัญหาซิ่งรถ ดื่มเหล้า สูบบุหรี่ หนีเรียน และปัญหาอื่นๆอีก"
การแก้ปัญหาดังกล่าว ผู้นำชุมชน ใช้เวลานานถึง 1 ปี โดยใช้หลักคิดของโครงการร่วมสร้างชุมชนท้องถิ่นให้น่าอยู่ ภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ที่มาส่งเสริมให้เกิดกระบวนการร่วมคิด วิเคราะห์วางแผนการทำงานระหว่างผู้นำชุมชน เยาวชน และประชาชนในหมู่บ้าน ผ่านโมเดล "สภาชุมชน"
การทำงานเริ่มต้นด้วยการตั้ง "สภาชุมชน" ที่ประกอบด้วยคณะกรรมการที่เป็นผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกสภาเทศบาล เจ้าอาวาสวัด กลุ่มจิตอาสา อสม. และประชาชนที่สมัครใจ รวมแล้วได้ 39 คน กำหนดบทบาทหน้าที่ และกติการ่วมกันเพื่อถือปฏิบัติร่วมกันได้แก่ สภาต้องเป็นตัวอย่างให้กับเยาวชนและชุมชน สภาต้องเข้าร่วมประชุมทุกเดือน และร่วมทำกิจกรรมทุกครั้ง ตลอดจนการทำหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย
กติกานี้เองทำให้คนในชุมชนได้มาคุย ทำงานร่วมกันมากขึ้น โดยเฉพาะปัญหาเด็กเยาวชน ได้หยิบยกมาพูดถึงในสภามากที่สุด นำมาสู่การตั้ง "สภาเยาวชน" ทำงานควบคู่กับสภาผู้นำชุมชน มีเด็กๆเข้าร่วมเป็นคณะกรรมการถึง จำนวน 30 คน ใช้รูปแบบการสืบสานงานบุญประเพณีเป็นสื่อกลางดึงเด็กเข้ามามีส่วนร่วม เริ่มตั้งแต่การพาเด็กเยาวชนลงเก็บข้อมูลกับปราชญ์ชุมชน การลงแรงช่วยงานบุญในชุมชนอย่างต่อเนื่อง ซึ่งก่อนหน้านี้เด็กเยาวชนไม่ได้สนใจหรือเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมในชุมชนเลย กิจกรรมนี้ทำให้เด็กและผู้ใหญ่ได้มาทำงานร่วมกัน ช่วยอุดช่องว่างระหว่างคนสองวัยได้เป็นอย่างดี
ล่าสุดคือการจัดงานบุญลอยกระทงแบบดั้งเดิม ที่เด็กๆเข้ามามีส่วนร่วมตั้งแต่เริ่มต้นการประชุมวางแผนการทำงาน การออกแบบกิจกรรม และดำเนินกิจกรรมเองทั้งเป็นพิธีกร งานแสดง การจัดสถานที่ เตรียมวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ มีประชาชน เยาวชนในหมู่บ้านโพธิ์ศรีใต้ และหมู่บ้านข้างเคียงเข้ามาร่วมงานอย่างล้นหลาม ประมาณ 700 คน เมื่อเทียบกับปีที่ผ่านมา
ขณะที่พระอธิการสายัณห์ สติสัมปันโน เจ้าอาวาสวัดโพธิ์ศรีใต้ กล่าวว่า 1 ปีผ่านไป ร้านเกมส์ในหมู่บ้าน 3 ร้าน ปิดตัวลงเอง เพราะเด็กไม่เข้าไปเล่น ทำให้ไม่สามารถดำเนินกิจการต่อไปได้ ขณะเดียวกันเด็กๆก็ได้เข้าวัด และช่วยงานชุมชนมากขึ้น
นายทนงศักดิ์ กรวบสันเทียะ เยาวชนบ้านโพธิ์ศรีใต้ กล่าวว่า เคยเล่นเกมส์วันละ 1-2 ชั่วโมงในวันจันทร์-ศุกร์ และในวันเสาร์อาทิตย์ใช้เวลาเล่นถึง 3-5 ชั่วโมง เพราะมองว่าเกมส์คือโลกใบใหม่ที่สนุก ได้แข่งขันกับคนอื่น ทำให้เสียเวลาและสุขภาพ เช่น เสียสายตา อ้วนขึ้นเพราะไม่ได้ลุกเดิน หรือออกกำลังกาย หลังจากมาร่วมงานกับสภาเยาวชนบ้านโพธิ์ศรีใต้แล้ว มีกิจกรรมสนุกๆให้ทำหลายอย่างทำ ไม่มีเวลาไปเล่นเกมส์ ได้มีโอกาสพัฒนาตัวเอง มีความรับผิดชอบ ตรงต่อเวลา ได้เรียนรู้การอยู่ร่วมกันกับผู้อื่น เช่น การเข้าหาผู้ใหญ่ สามารถนำมาปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้ด้วย
จากเด็กถูกมองเป็นตัวปัญหา วันนี้กลายเป็นพลังสำคัญของการทำงานพัฒนาชุมชน ช่องว่างระหว่างเด็กและผู้ใหญ่ลดลง เพราะได้ทำงานร่วมกันมากขึ้น เด็กสนใจพูดคุยกับผู้ใหญ่มากขึ้น มีการรวมกลุ่มกันทำงานเมื่อมีเวลาว่าง ปัญหาเด็กติดเกมส์ ซิ่งรถ เมาทะเลาะวิวาทหายไปจากชุมชน นี่คือต้นแบบชุมชนน่าอยู่ ที่บ้านโพธิ์ศรีใต้ จังหวัดอุบลราชธานี
คนึงนุช วงศ์เย็น สื่อสร้างสุข รายงาน