ประเพณีลอยเรือสำเภา...พลังความเชื่อ ความศรัทธา สะท้อนความรัก ความสามัคคี ของชาวไทยและชาวไทยเชื้อสายจีนไหหลำ ณ หมู่บ้านวังส้มซ่า

พฤหัส ๐๒ มิถุนายน ๒๐๑๖ ๑๔:๑๙
ยามเย็นของวันที่ ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๕๙ ณ บริเวณศาลเจ้าแม่ทับทิม ชุมชนโรงเจ๊ก หมู่ ๑ บ้านวังส้มซ่า ตำบลท่าโพธิ์ อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก คลาคล่ำไปด้วยคนไทยเชื้อสายจีนไหหลำและคนไทยในหมู่บ้านที่พากันมาร่วมประเพณีลอยเรือสำเภา ประเพณีที่สืบทอดกันมากว่า ๑๐๐ ปี นับตั้งแต่บรรพบุรุษชาวจีนไหหลำเดินทางข้ามน้ำข้ามทะเล หอบเสื่อผืนหมอนใบมาตั้งรกรากที่นี่ ทั้งยังประกอบอาชีพค้าขายทางน้ำ ชีวิตจึงผูกพันอยู่กับสายน้ำ

"ประเพณีลอยเรือสำเภาจัดขึ้นเพื่อรำลึกถึงบรรพบุรุษ และสะเดาเคราะห์ เนื่องจากมีช่วงหนึ่งเกิดอหิวาตกโรคระบาด" นายมาโนช ประสานสมบัติ กรรมการศาลเจ้าแม่ทับทิม ที่เรียกว่ากงถ้าว คนไทยเชื้อสายจีนไหหลำรุ่นที่ ๓ เล่าถึงความเป็นมาของประเพณีลอยเรือสำเภา

สำหรับประเพณีลอยเรือสำเภาจำลองจัดขึ้นเป็นประจำในช่วงเดือน ๖ ของทุกปี แต่ก่อนจะถึงวันทำพิธี ต้องมีการต่อเรือสำเภาจำลองเสียก่อน โดยย้อนไป ๑ วัน คือ วันที่ ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๕๙ คนไทยเชื้อสายจีนรุ่นที่ ๒ และ ๓ ได้ถ่ายทอดวิชาในการต่อเรือให้กับรุ่นที่ ๓ ซึ่งยังอยู่ในช่วงวัยรุ่น

"นับว่าโชคดีมากที่เด็กยุคใหม่เห็นคุณค่าของประเพณีนี้ เต็มใจรับช่วง สืบทอดประเพณีลอยเรือสำเภา ไม่อย่างนั้นประเพณีเก่าแก่นี้คงสูญหายไป เพราะที่นี่มีคนไทยเชื้อสายจีนไหหลำประมาณ ๒๐ หลังคาเรือนเท่านั้น" นายมาโนชกล่าว

การต่อเรือสำเภาในปีนี้จึงเป็นความร่วมแรงร่วมใจของผู้คนหลายวัย เริ่มตั้งแต่การหาไม้ไผ่สีสุก ๙ ปล้องในหมู่บ้าน โดยต้องจัดเตรียมเครื่องเซ่นไหว้ทำพิธีขอไม้ก่อนลงมือตัด จากนั้นนำมาผ่าให้ได้ ๙ ซี่ ทำกงเรือ เสากระโดงเรือ เชื่อม ผูก ตรึงให้แข็งแรง ทุกคนพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า ปีนี้เรือสำเภาลำใหญ่และสวยงามกว่าทุกปี

หลังจากต่อเรือเสร็จก็ช่วยกันหุ้มเรือด้วยกระดาษ พร้อมตกแต่งด้วยธงและกระดาษหลากสี ปิดท้ายด้วยการทำตาเรือและหางเสือ เป็นอันได้เรือสำเภาจำลองสมบูรณ์แบบ

เหล่าวัยรุ่นแยกตัวไปทำแพสำหรับรองรับลำเรือ ตั้งแต่การตัดต้นกล้วยมาทับซ้อนกันหลาย ๆ ชั้น เชื่อมติดกันด้วยไม้ไผ่ที่เหลาเตรียมไว้ เสร็จแล้วทดสอบน้ำหนักบนสายน้ำ เมื่อไม่มั่นใจก็ต้องตัดต้นกล้วยมาต่อเพิ่ม เสร็จแล้วผูกแพไว้กับฝั่ง รอวันทำพิธี

เสียงตีผ่าง ๆ (ลักษณะคล้ายฆ้อง) ในช่วงเย็นของวันที่ ๑๕ พฤษภาคม เป็นสัญญาณให้รู้ว่าถึงเวลาเข้าร่วมพิธี คนในหมู่บ้านต่างหิ้วข้าวสาร หอม กระเทียม พริกแห้ง เกลือ นำมาใส่ในเรือสำเภา เพื่อเป็นเสบียงอาหาร เหมือนเรือจริงที่จะออกเดินทะเล บางคนก็ใส่เหรียญสตางค์ลงไปด้วย จากนั้นเป็นการเริ่มพิธีกรรมต่าง ๆ ตั้งแต่การไหว้เจ้าแม่ทับทิม เทพธิดาแห่งท้องทะเล และเจ้าพ่อปุนเถ่ากง ไหว้บรรพบุรุษ เผากระดาษเงินกระดาษทองให้กับบรรพบุรุษผู้ล่วงลับ ตามมาด้วยการจุดประทัดเพื่อขับไล่สิ่งชั่วร้ายและโรคภัยไข้เจ็บตามความเชื่อ

มาถึงนาทีสำคัญ คือ การเสี่ยงทายเพื่อนำเรือสำเภาลงสู่ลำน้ำน่าน โดยผู้อาวุโสเป็นผู้ทอดเบี้ย เบี้ยที่ว่านี้ทำจากส่วนหนึ่งของไม่ไผ่ที่เรียกว่าตาไม้ แล้วนำมาทาสีแดง การทอดเบี้ยต้องให้ออกครบ ๓ แบบ คือ หัว (หัว-หัว) ก้อย (ก้อย-ก้อย) และ กลาง (หัว-ก้อย) ปีนี้ใช้เวลาทอดถึง ๓ ครั้ง เป็นอันว่าได้เวลาแห่เรือสำเภามุ่งไปยังท่าน้ำ เด็กหนุ่มเชื้อสายจีนไหหลำรุ่น ๓ รวมถึงหนุ่มไทยร่วมกันแห่เรือ ตีผ่าง ผ่าง จุดเทียนนำทาง เมื่อถึงริมน้ำตัวแทนทำพิธีไหว้ แล้วปล่อยเรือลงสู่ลำน้ำน่าน ปิดท้ายด้วยการจุดประทัด นับเป็นภาพที่บ่งบอกถึงพลังศรัทธา ความสมัครสมาน สามัคคี และสายสัมพันธ์ของคนใหมู่บ้าน

เมื่อกลับขึ้นมาบนฝั่ง บริเวณศาลเจ้าแม่ทับทิม หมู ไก่ ผลไม้ ขนม ที่ใช้ไหว้เจ้าก่อนหน้านี้ ถูกนำมาสับ จัดเรียง ใส่จาน เสริฟพร้อมข้าวต้มร้อน ๆ ให้กับผู้มาร่วมงานรับประทานร่วมกัน แถมยังห่อกลับบ้านได้อีก ด้วยชาวจีนไหหลำเตรียมไว้จำนวนมาก ตามคติความเชื่อที่สืบทอดกันมาว่า ยิ่งให้ก็ยิ่งได้ ก่อนกลับไม่ลืมหยิบขัน ชวด กระป๋องที่นำมาจากบ้านเพื่อรองรับน้ำมนต์กลับไปด้วย

ในฐานะลูกหลานคนไทยในหมู่บ้านวังส้มซ่าแห่งนี้ ประเพณีลอยเรือสำเภาคือศูนย์รวมแห่งความเชื่อ ความศรัทธา สิริมงคล การร่วมแรงร่วมใจ ความอบอุ่น ความสนุกสนาน และสายสัมพันธ์อันเหนียวแน่นของคนในหมู่บ้าน ทั้งคนไทยเชื้อสายจีนไหหลำและคนไทยแท้

นี่คือสัญลักษณ์แห่งความรัก ความผูกพันของชาวบ้านหมู่ ๑ บ้านวังส้มซ่า ที่อย่างน้อย ๆ ได้แสดงพลานุภาพในช่วงเดือน ๖ ของทุกปี ผ่านประเพณีอันเก่าแก่...ประเพณีลอยเรือสำเภา

ข่าวประชาสัมพันธ์ล่าสุด

๑๖:๕๐ รีเลชั่นชิพรีพับบลิค แนะกลยุทธ์สำคัญ นำพาธุรกิจร้านอาหารสู่ความสำเร็จ มัดใจลูกค้าให้อยู่หมัด
๑๖:๑๔ ชมนวัตกรรมสุดล้ำในงาน METALEX 2024 หลายแบรนด์แกะกล่องเครื่องจักรครั้งแรกในงานนี้
๑๖:๑๓ Bangkok Illustration Fair 2024 สู่การเติบโตก้าวใหญ่ในปีที่ 4
๑๖:๑๐ ผลการจัดอันดับขีดความสามารถในการแข่งขันด้านดิจิทัลโดย IMD ประจำปี 2567 TMA เผยไทยครองอันดับ 37 ในการจัดอันดับด้านดิจิทัลปีนี้
๒๒ พ.ย. โก โฮลเซลล์ จัดเต็มสินค้า ส่งสุข สุดอร่อย เฉลิมฉลองเทศกาลส่งท้ายปี เข้มกระเช้าปีใหม่ดีมีมาตรฐาน พร้อมชู อาหารแช่แข็ง-อาหารสด
๒๒ พ.ย. กทม. จับมือสถานทูตเนเธอร์แลนด์ ประจำประเทศไทย จัดประชุมเชิงปฏิบัติการ ACTIVE Workshop เมืองเดินเท้า และจักรยานสัญจร ครั้งที่
๒๒ พ.ย. สัมผัสความหรูหราของวิลล่าริมทะเล VEYLA NATAI RESIDENCES ผ่านประสบการณ์เหนือระดับในงาน SOUL of VEYLA
๒๒ พ.ย. 'แอสเซทไวส์' จับมือ 'สยามกีฬา' เปิดศึกลูกหนังยุวชนทัวร์นาเมนต์ใหญ่แห่งปี AssetWise Siamkeela Cup 2024-25 ต่อเนื่องเป็นปีที่
๒๒ พ.ย. โรงแรมเรเนซองส์ เปิดตัว R FINDS แพลตฟอร์มดิจิทัลระดับโลก ที่จะเชื่อมมนต์เสน่ห์ชุมชนท้องถิ่นสู่นักเดินทางทั่วโลก
๒๒ พ.ย. electric.neon.lamp หยิบเพลงฮิต แม้ ใส่ฟีลดนตรีเหงาปนเศร้าในแบบ Piano Version