เชียงใหม่ "บ้านจุ้ม เมืองเย็น ร้อยเรื่องเล่า พันนาภูเลา"
"บ้านจุ้ม เมืองเย็น" คือ การรักษาวิถีชีวิตพื้นบ้านมีความผูกพันภายในชุมชน มีความโอบอ้อมอารีมีน้ำใจ นั่นหมายถึงวิถีชีวิตแบบ "บ้านจุ้ม เมืองเย็น" (บ้านที่อุดมสมบูรณ์ เมืองที่สงบร่มเย็น) "ร้อยเรื่องเล่า" หมายถึง ชุมชนออนใต้นั้นเป็นเมืองเก่าที่มีตำนานมากมาย ในลักษณะ "ร้อยเรื่องเล่า" หนึ่งใน "ร้อยเรื่องเล่า" คือ การค้นพบศิลาจารึกในวัดเชียงแสน เป็นหลักฐานที่บอกว่าชาวบ้านที่นี่ อพยพมาจาก พันนาพูเลา แขวงเมืองเชียงแสน (ปัจจุบันอยู่ในจังหวัดเชียงราย) มาตั้งอยู่ริมน้ำแม่ออนก่อตั้งบ้านเมือง ผลิตเครื่องถ้วยชาม สร้างถิ่นฐานอยู่บนผืนดินแห่งนี้จนกระทั่งถึงกาลล่มสลายพื้นที่แห่งนี้คือ ตำบลออนใต้ ในปัจจุบัน
"ออนใต้" เป็นตำบลหนึ่งในอำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ ถือเป็นเมืองเก่าที่มีตำนาน เล่าขานกันมาอย่างมากมาย ในลักษณะ "ร้อยเรื่องเล่า" ซึ่งหนึ่งในนั้น คือการค้นพบศิลาจารึกที่วัดเชียงแสน บอกเล่าเรื่องราวการอพยพมาจากพันนาภูเลา แขวงเมืองเชียงแสน (ปัจจุบันอยู่ในจังหวัดเชียงราย) มาตั้งบ้านเรือน ผลิตเครื่องถ้วยชาม อยู่ริมน้ำแม่ออน และยังคงรักษาวิถีชีวิตแบบพื้นบ้าน มีน้ำใจ มีความผูกพัน ชุมชนมีความสงบร่มเย็น
อันเป็นขนบงามตามวิถี "บ้านจุ้ม เมืองเย็น" และเกิดเป็นเสน่ห์ดึงดูดให้ผู้คนแวะเวียนมาเยี่ยมเยือน "ชุมชนออนใต้" อยู่เสมอ
ณ จุดเช็คอิน สุดฟิน ต.ออนใต้ "เครื่องถ้วยสันกำแพง"... สำหรับชาวออนใต้แล้ว การผลิตเครื่องถ้วยชามสังคโลก สร้างชื่อเสียงมาเนิ่นนานจนย้อนกลับไปได้ถึงสมัยสุโขทัยเลยทีเดียว ดังจะเห็นได้
จากการค้นพบแหล่งโบราณคดีเตาเผามากกว่า 300 แห่ง อาทิ เตาเผาห้วยป่าไร่ เตาเผาทุ่งโห้ง เตาเผาดอยโตน ฯลฯ ที่เต็มไปด้วยเศษภาชนะเครื่องเคลือบสีเขียวไข่กา สีเทา จนถึงสีเขียวออกเหลือง อย่างถ้วย ชาม ไห ครก กระถาง และอื่นๆ อีกมาก ซึ่งมีการเขียนลวดลายปลาเดี่ยว ปลาคู่ ปลาว่ายวนเป็นวงกลม และลายพรรณพฤกษา เป็นสัญลักษณ์ไว้บนภาชนะ ดูคล้ายประเทศเพื่อนบ้านใกล้เคียงและหากคุณเป็นนักท่องเที่ยวที่นิยมชมชอบของเก่า ที่ยังคงคุณค่าและมากด้วยตำนาน เล่าขานได้ถึงประวัติศาตร์ อย่างพระบรมสารีริกธาตุ ของมีค่า ตลอดจนเครื่องปั้นดินเผาสังคโลก สมัยสุโขทัย "พิพิธภัณฑ์เครื่องถ้วยสันกำแพง" ภายใน "วัดป่าตึง" ต.ออนใต้ อ.สันกำแพง จ.เชียงใหม่ เป็นอีกหนึ่งแห่งที่ควรแวะเวียนมาชมสักครั้ง
"แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ"... ต.ออนใต้ ใช่ว่าจะมีศิลปวัฒนธรรมอันงดงามที่สืบทอดกันมาแต่เพียงอย่างเดียว แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติก็มีให้เลือกเช็คอิน กันอย่างจุใจ มาเริ่มกันที่...
"หนองพญาพรหม" แค่ได้นั่งจิบกาแฟใต้ต้นไม้ใหญ่ อินกับบรรยากาศหนองน้ำกว้างที่มี ฉากหลังเป็นภูเขาลูกย่อมๆ ปล่อยให้ลมเย็นๆ ลูบไล้ทั่วร่าง เท่านี้ก็ฟินจนยากจะหาที่ใดเทียบ... "อ่างเก็บน้ำห้วยลาน" อีกหนึ่งจุดที่ต้องเช็คอิน ทิวทัศน์ชวนฟินของอ่างเก็บน้ำที่มีเงื้อมเงา ของทิวเขาทาบทับอยู่บนผิวน้ำ สวยระยับจนอยากแชร์ให้ใครๆ ได้ร่วมฟิน... "จุดชมวิว 360 องศา" เป็นจุดเช็คอินแห่งล่าสุดของ ต.ออนใต้ ที่สามารถชมวิวเก็บภาพ ความสวยงามของทัศนียภาพโดยรอบ ทุ่งนาเขียวขจีที่ถูกเลาะเล็มด้วยฝูงวัวนับร้อย ทิวเขาทอดยาวโอบล้อมตัวเรา ทั้งดอยสุเทพ ดอยอินทนนท์ และหนึ่งในนั้นคือ "ดอยม่อนจิ๋ง" หรือที่ได้รับการขนานนามว่า "ฟูจิออนใต้" ส่วนจะงดงามแค่ไหน คงต้องไปให้เห็นกับตา
"แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม"... เมื่อรูปแบบการท่องเที่ยวมิได้ถูกจำกัดอยู่เพียงแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ การได้เดินทางท่องเที่ยวชนิดที่ได้เรียนรู้ศิลปะวัฒนธรรม และประเพณี จึงเป็นการท่องเที่ยวอีกรูปแบบที่ทำให้เราได้รู้ ได้เห็น ถึงวิถีถิ่นของชาวออนใต้ อย่างแท้จริง
"วัดเชียงแสน" วัดเก่าแก่ที่สุดในอำเภอสันกำแพง เป็นทั้งศูนย์รวมจิตใจของชาวออนใต้ และเป็นแหล่งโบราณสถานที่รวมโบราณวัตถุเอาไว้มากมาย ควรค่าแก่การเข้าชมยิ่ง อาทิ เจดีย์ซึ่งบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ศิลาจารึก และซากเตาเผาเครื่องถ้วยสันกำแพง… "วังจำป่าเฮี้ยบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์" ดินแดนแห่งมนต์ขลัง ที่มีมาแต่ครั้งโบราณกาล รุ่นปู่ย่าตาทวดใช้ดื่มกินยามออกหาของป่า ซึ่งน้ำที่ไหลอกมานี้เป็นน้ำแร่ธรรมชาติ
ใสสะอาด และชาวบ้านเชื่อกันว่า บรรเทาอาการเจ็บป่วยได้… "สวนศิลป์เตาออนใต้" สัมผัสท่วงทำนองจากเครื่องดนตรีพื้นบ้าน ที่กลุ่มเยาวชนออนใต้บรรเลงขับกล่อม สอดประสานไปกับเสียงลมธรรมชาติ และลองเปิดโอกาสให้ตนเองสักครั้ง กับการเรียนรู้ศิลปะหลากหลายแขนงจากแผ่นดินออนใต้
"แหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์"... มีหลายคนบอก 1 วัน ที่บ้านออนใต้ ช่างหมดไปเร็วยิ่งนักนั่นเพราะที่นี่เต็มไปด้วยแหล่งท่องเที่ยวทั้งทางธรรมชาติ ศิลปะวัฒนธรรมที่สืบทอดต่อกันมาอย่างช้านาน แต่การท่องเที่ยว ต.ออนใต้ ยังไม่หยุดอยู่เพียงเท่านั้น ยังมีแหล่งท่องเที่ยวที่เกิดจากการร่วมตัวของผู้คนในชุมชน เกิดเป็นการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ไม่ว่าจะเป็น...
"กลุ่มท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์บ้านปง-ห้วยลาน" ที่เป็นการประดิษฐ์จักสานใบลาน ทำบายศรี และลูกประคบ… "สานคำสุข" งานจักสานเครื่องประมง ไม้กวาดทางมะพร้าว และหัตถกรรมพื้นบ้านอื่นๆ นำโดยลุงคำสุขและเพื่อนพ้องผู้สูงอายุ… "ออนใต้ฟาร์ม" ฟาร์มที่ปลูกพืชเลี้ยงสัตว์แบบธรรมชาติ มีสวนผักอินทรีย์ ผักออร์แกนิก ที่ปราศจากสารเคมีสังเคราะห์ในทุกขั้นตอน มาลองดื่มน้ำสมุนไพรสุขภาพ ชื่นใจ๊...ชื่นใจ.. เกินบรรยาย