โรคใบด่างมันสำปะหลังมีการระบาดอยู่ในหลายประเทศในทวีปแอฟริกา เช่น ยูกันดา แทนซาเนีย และมาดากัสการ์ เป็นต้น โรคใบด่างมันสำปะหลังสามารถเข้าทำลายมันสำปะหลังได้ทุกระยะการเจริญเติบโต ลักษณะอาการของพืชที่เป็นโรค ใบแสดงอาการด่างเหลือง และลดรูป ต้นแคระแกร็น การแพร่ระบาดของโรคมีแมลงหวี่ขาว Bemisia tabaci เป็นพาหะ และสามารถติดไปกับท่อนพันธุ์ โรคใบด่างมันสาปะหลังมีพืชอาศัยหลายชนิด เช่น สบู่ดำ ละหุ่ง พืชตระกูลถั่ว และพืชวงศ์ Euphorbiaceae ปัจจุบันยังไม่มีรายงานการพบโรคใบด่างมันสำปะหลังในประเทศไทย แม้ว่าขณะนี้มีรายงานการแพร่กระจายของโรคเข้ามาใกล้ชายแดนประเทศไทยมากขึ้น โดยที่ผ่านมากระทรวงเกษตรฯ โดยกรมวิชาการเกษตรมีมาตรการกักกันพืชควบคุม การนำเข้าโดยกำหนดให้ไวรัสชนิดนี้เป็นศัตรูพืชกักกัน และกำหนดให้มันสำปะหลังเป็นสิ่งต้องห้ามตามกฎหมายกักพืช ห้ามนำเข้าส่วนขยายพันธุ์มันสำปะหลังจากทุกแหล่ง ดังนั้น กรมวิชาการเกษตรจึงกำหนดให้มีมาตรการเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสำปะหลัง โดยทำการสำรวจตรวจสอบบริเวณพื้นที่ที่มีอาณาเขตติดต่อกับประเทศกัมพูชา 6 จังหวัด ได้แก่ สระแก้ว จันทบุรี บุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ และอุบลราชธานีอย่างต่อเนื่อง จากผลการสำรวจปัจจุบันยังไม่พบว่ามีการระบาดของโรคใบด่างมันสาปะหลังในประเทศไทย
สำหรับมาตรการเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสำปะหลังในระยะสั้น กระทรวงเกษตรฯ วางแนวทางไว้ดังนี้
1. ประชาสัมพันธ์/สร้างการรับรู้ โดยใช้โปสเตอร์ ภาพอินโฟกราฟิก และมอบให้แก่ ภาครัฐ ภาคเอกชนผู้เกี่ยวข้อง เพื่อประชาสัมพันธ์ และสร้างการรับรู้ให้แก่เกษตรกร
2. จัดประชุมชี้แจงหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วย เจ้าหน้าที่ด่านตรวจพืช ด่านศุลกากร ทหาร ตำรวจ เจ้าหน้าที่ปกครองส่วนท้องถิ่น กรมส่งเสริมการเกษตร และกรมวิชาการเกษตร
3. ดำเนินการสำรวจและเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสาปะหลังในพื้นที่ปลูกมันสาปะหลัง 6 จังหวัด ชายแดนไทยและกัมพูชา
4. จัดทำแผนปฏิบัติงานฉุกเฉินกรณีตรวจพบโรคใบด่างมันสาปะหลังในประเทศไทย
5. ให้พนักงานเจ้าหน้าที่ด่านตรวจพืชทุกด่านที่ติดกัมพูชาตรวจสอบสินค้านำเข้าให้เข้มงวด และรายงานให้กรมวิชาการเกษตรทราบ
ส่วนมาตรการเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสำปะหลังระยะยาวนั้น ได้เตรียมการไว้โดย
1. ปีงบประมาณ 2561-2563 ดำเนินการตามโครงการวิจัย "การศึกษาสถานภาพโรคใบด่างของมันสำปะหลัง ศัตรูพืชกักกันในพื้นที่ปลูกมันสำปะหลังในประเทศไทย" ของกรมวิชาการเกษตร โดยดำเนินการในพื้นที่ชายแดน 6 จังหวัด ได้แก่ จันทบุรี สระแก้ว สุรินทร์ บุรีรัมย์ ศรีสะเกษ และอุบลราชธานี (ดำเนินการโดย สอพ. และ สวร.)
2. ดำเนินการเฝ้าระวังและเตือนภัยโรคไวรัสใบด่างมันสำปะหลัง หากพบให้แจ้งสายด่วนเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสำปะหลัง 061–415–2517 เพื่อป้องกันไม่ให้ เข้ามาระบาดในประเทศไทย
3. จัดทำแผนการคัดพันธุ์มันสำปะหลังต้านทานต่อโรคใบด่างมันสำปะหลัง โดยดำเนินการในพื้นที่ระบาดของโรคในประเทศกัมพูชา
นอกจากนี้ ยังได้เตรียมแผนปฏิบัติงานฉุกเฉินหลังจากตรวจพบการระบาดในประเทศไทยไว้ด้วย โดย
1. แจ้งผู้เกี่ยวข้องให้ทราบ โดยเฉพาะชุดปฏิบัติการเฉพาะกิจที่ตั้งขึ้นเพื่อลงพื้นที่ทำการกำจัดทำลายโรคที่มีอยู่ให้หมดไปจากแหล่งปลูกพืช
2. การกำจัดต้นมันสำปะหลังที่เป็นโรคและแมลงพาหะ โดยการเผาทำลายแปลงมันสำปะหลังที่พบโรค ทำการสำรวจโรคและแมลงหวี่ขาวยาสูบทุกต้นในพื้นที่รัศมี 5 กิโลเมตรจากจุดที่พบโรค และพ่นสารฆ่าแมลงเพื่อกำจัดแมลงหวี่ขาวยาสูบบนพืชอาศัยที่อยู่ในบริเวณพื้นที่พบการระบาด
3. มาตรการทางกฎหมาย ประกาศเขตควบคุมศัตรูพืชโดยกรมวิชาการเกษตร (พ.ร.บ.กักพืช ม.17)
4. จัดทำแผนขออนุมัติงบประมาณ
5. สายด่วนเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสำปะหลัง กลุ่มงานเฝ้าระวังศัตรูพืชกักกัน กลุ่มวิจัยการกักกันพืช สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร โทร. 0–2579–8516 หรือ 061–415–2517 อีเมล์ [email protected] และ
LINE : สายด่วนเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสำปะหลัง